काठमाडौँ, १ मङ्सिर : वसन्तपुरस्थित जीवित देवी श्रीकुमारीको वासस्थानबाट चोरिएको तोरण आगामी शुक्रबार पुनःस्थापना गरिने भएको छ ।
विसं २०५६ तिर चोरिएको तोरण संयुक्त राज्य बेलायतको बाराकाट सङ्ग्रहालयमा भेट्टाइएपछि फिर्ता गरेर राष्ट्रिय सङ्ग्रहालय छाउनीमा राखिएको थियो । सो तोरण पुनःस्थापनाका लागि आज काठमाडौँ महानगरपालिकाका उपप्रमुख सुनिता डङ्गोलको अध्यक्षतामा बसेको साझेदार कार्यालयका अधिकारीहरुको बैठकले, थिंलाथ्व पारुअर्थात् नेपाल संवत्को दोस्रो महिनाको पहिलो दिन वडा नम्बर २३ कार्यालयको संयोजन र सरोकारवाला तथा समुदायसँगको समन्वयमा पुनःस्थापना गर्ने निर्णय गरेको हो ।
बैठकमा उपप्रमुख डङ्गोलले, पुर्खाका सिर्जना समुदायमा असुरक्षित भए भनेर सङ्ग्रहालयमा राख्नु नहुने बरु, समुदायको जिम्मामा कलाकृतिलाई आफ्नै ठाउँमा राख्नुपर्ने धारणा व्यक्त गर्नुभयो ।
“ती कलाकृतिहरुलाई सम्बन्धित वडाको अगुवाइमा पुनःस्थापित गराउने अभियान नै चलाउँछौँ”, उहाँले भन्नुभयो, “कुमारी घरको तोरणको सुरक्षाका लागि सबै चनाखो हुनुपर्छ । अहिले समुदाय सचेत र सक्रिय छ । वसन्तपुर क्षेत्र सुरक्षा निकायको आँखाभन्दा टाढा छैन । यसकारण तोरणलाई आफ्नै ठाउँमा राख्न अब डराउनु पर्दैन ।”
बैठकमा वडा नम्बर २३ का अध्यक्ष एवं कामपाको विधायन समितिका संयोजक मचाराजा महर्जनले, कुमारी घरको गरिमा बचाउन वडा कार्यालयले सक्रिय भूमिका निर्वाह गर्ने, आवश्यक स्रोत, साधन, उपकरण र जनशक्तिको परिचालन गर्ने धारणा राख्नुभयो ।
कुमारी घरका संरक्षक गौतम शाक्यका अनुसार यी २०५६÷०५७ सालमा बेलुकाको समय पारेर ट्याक्सीमा राखेर तोरण चोरिएका हुन् । “तोरण निकाल्दा निकाल्दै देखेर प्रश्न गर्नेलाई चोरले, मर्मत गर्न लगेको भनेर जवाफ दिएछन्”, शाक्यले भन्नुभयो, “तीन महिनाभित्र तीनवटै तोरण हराएका हुन् । यसरी चोरी भएको विषय पुरातत्व विभागमा जानकारी दिएको र नेपाल प्रहरीमा खोजी गर्न निवेदन दिइएको थियो ।
कुमारी वहालको तोरण र मञ्जुश्री नकःमहाविहारका दाताको मूर्ति २०७८ चैत ४ गते (सन् २०२२ मार्च १८ तारिख)का दिन बेलायतका लागि नेपालवासमा हस्तान्तरण गरिएको थियो । त्यसपछि नेपाल ल्याएर छाउनी सङ्ग्रहालयमा बुझाइएको थियो ।
यसरी हराएका चोरिएका कलाकृति तथा मूर्तिहरु फिर्ता गराउन सन् १९७० को युनेस्को महासन्धिको व्यवस्था प्रयोग गर्ने गरिएको छ । प्राचीन स्मारक ऐन २०१३ अनुसार १०० वर्ष अवधि पूरा गरेका सांस्कृतिक संरचनालाई सम्पदाका रुपमा ग्रहण गरिन्छ ।
