के पश्चिमा प्रभुत्व समाप्त हुँदैछ?
आजको प्रतिस्पर्धात्मक विश्वव्यापी परिदृश्यमा कुनै पनि देशको लागि आत्मनिर्भरता कायम राख्नु निकै महत्त्वपूर्ण विषय हो । अथवा कसैको आर्थिक कल्याण कायम राख्न चुनौतीपूर्ण हुन सक्छ । अमेरिकाले लगाएको एकपक्षीय करको हालैको दबाबले यो कुरा स्पष्ट रूपमा देखाएको छ । यद्यपि, यो सबैभन्दा बढी प्रभावित देश चीनको लागि आफ्नो अर्थतन्त्रको लचिलोपनलाई राम्रोसँग प्रदर्शन गर्ने एउटा उल्लेखनीय अवसर हो, श्रीलंकाको राजारता विश्वविद्यालयको मानविकी विभागका वरिष्ठ व्याख्याता डा. नेलांगा जयसिंघे भन्छन्।
चीनले अब आफ्ना रणनीतिक नीतिहरू सफलतापूर्वक कार्यान्वयन गरेर, बाह्य दबाबहरू सामना गर्ने क्षमता, आफ्नो आत्मनिर्भरता र आफैंले कार्य गर्ने क्षमता प्रदर्शन गरेर आफ्नो क्षमता प्रमाणित गरिसकेको छ । यसले आफ्नो स्वतन्त्र व्यापार प्रणालीमा बाधा पुर्याउने पक्षहरूसँगको सम्बन्ध बिस्तारै खुकुलो पार्दैछ र आफ्नो क्षमताले भ्याएसम्म नयाँ बजारहरूमा पहुँच बढाउँदैछ । प्रतिस्पर्धात्मकता कायम राख्न प्रभावित उद्योगहरूको स्थानीय सशक्तिकरण पनि भइरहेको छ । स्थानीय मागलाई केन्द्रित गर्दै राष्ट्रव्यापी रूपमा ई-वाणिज्य सुविधाहरू स्थापना गरिएका छन् । यो पहिले नै विद्युतीय सवारी साधन र रोबोटिक्स जस्ता उच्च-प्रविधि उत्पादनहरूमा विश्व नेता बनिसकेको छ। नेलांगा जयसिंघेले स्थानीय रूपमा बलियो, आत्मनिर्भर अर्थतन्त्र सिर्जना गर्नु चीनको सफलताको पहिचान भएको बताए ।
अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा डलर वित्तपोषणको मूल्य बिस्तारै घट्दै गइरहेको छ । साथै, चिनियाँ मुद्रा (युआन) बलियो हुँदै गइरहेको छ । त्यसैले भविष्यमा पश्चिमी शैलीको वित्तीय प्रभावको शिकार हुने सम्भावना न्यून हुनेछ । वर्तमान चीनको दिगोपनको विश्लेषण गर्दा यसले आफ्नो राष्ट्रिय सुरक्षाको लागि अपनाएको सुसंगत कार्यक्रम पनि बढी महत्त्वपूर्ण छ । उनले थाइवानको चिनियाँ क्षेत्र र दक्षिण चीन सागर जस्ता मुद्दाहरूमा चीनको गैर-टकरावपूर्ण तर दृढ अडानले उसको रणनीतिक धैर्यतालाई प्रदर्शन गर्ने बताए ।
डा. नेलांगा जयसिंघे थप बताउँछन् कि यदि चीनले यस्तै रणनीतिक र बलियो नीतिहरूको आधारमा अगाडि बढिरहने हो भने यो विश्वको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण र बलियो अर्थतन्त्र बन्नेछ ।
कोलम्बो विश्वविद्यालयको अर्थशास्त्र विभागका प्राध्यापक प्रियांगा दुनुसिंघे भन्छन्, चीनले विकासशील देशहरूलाई नयाँ आर्थिक मोडेलको बारेमा सोच्न बाटो देखाएको छ । चीनले दुई क्षेत्रहरू विशेष गरी बजार र सरकारको संयोजनबाट आर्थिक वृद्धि हासिल गर्न सकिन्छ भन्ने आधारभूत दृष्टिकोण प्रदान गर्न सक्षम भएको छ । पहिलेको दृष्टिकोण के थियो भने आर्थिक विकास हासिल गर्न मुख्यतया पश्चिमा नेतृत्वको बजार मोडेल अपनाउनुपर्छ ।
यद्यपि, प्राध्यापक दुनुसिंघेले चीनले आफ्नै अनौठो आर्थिक प्रणालीभित्र विभिन्न बाह्य चुनौतीहरूको सामना गर्दै आर्थिक सफलता हासिल गरिरहेको कुरा औंल्याए । व्यापार युद्धहरू देखापरेको बेला विश्वव्यापी व्यापार संयन्त्रले गम्भीर समस्याको सामना गरिरहेको छ । यस्तो सन्दर्भमा, हामीले नयाँ व्यापार मोडेलहरू मार्फत अगाडि बढ्नु आवश्यक छ । उनले यो पनि औंल्याए कि चीनले बिना हिचकिचाहट चुनौती पार गर्न आवश्यक परिवर्तनहरू गर्नेछ । तर केही विकासशील देशहरू सुधारहरू सुरु गर्न अनिच्छुक छन् । दुनुसिंघेको विचारमा चीनले व्यापार युद्धबाट उत्पन्न चुनौतीहरूलाई पार गर्न परिवर्तनहरू मार्फत अगाडि बढ्ने बाटो रोजेको छ ।
चरम गरिबी उन्मूलनमा चीनको सफलता पनि यसको अन्तर्निहित शक्तिको कारणले हो । चीनले लगभग ८० करोड जनसंख्यालाई चरम गरिबीबाट बाहिर निकाल्न अनुदान वितरण गर्ने विधि अपनाएन । ग्रामीण इलाकामा आर्थिक वृद्धि ल्याएर र आर्थिक वृद्धिको फाइदा अति गरिबहरूमा प्रवाहित गर्न दिएर अघि बढ्यो । आर्थिक वृद्धि मार्फत गरिबी घटाउन सकिन्छ भन्ने कुरा चीनले देखाएको छ । कोलम्बो विश्वविद्यालयको अर्थशास्त्र विभागका प्राध्यापक दुनुसिंघेले यस्ता मोडेलहरू अन्य विकासशील देशहरूमा पनि लागू गर्न सकिने विधिहरू भएको औंल्याए ।
